HISTORIA CHARSZNICY
Na przełomie wieków pojawia się w różnych dokumentach pod nazwą:
Karsnicza, Carznica, Karznicza, Krzasnicza, Karzsnycza, Ccharsdnicza, Charstnicza, Charsznycza, Carsznica, Charznicza, Charsnicza, Garsnicze, Charcznicza, Charznycza, Karnica, Charsnica, Charschnicza, Carsznycza, Karsnycze, Harzsnicza, Kasznica.
Początki Charsznicy giną w mrokach dziejów. Dokładnej daty lokalizacji osady i jej założycieli nie ustalono. Istnieje nikła zbieżność fonetyczna pomiędzy Harzniczą a horszem (niem.) – wytapiaczem dziegciu, między Krzasniczą a krzakami oraz Karsniczą a karczowiskiem, co zdaje się być możliwe z racji mnogości borów, „krzów” i lasów u zarania dziejów Charsznicy.
Wykopaliska archeologiczne potwierdziły fakt osadnictwa na ziemiach charsznickich w okresie epoki kamienia, mezolitu i neolitu. Zamieszkiwały je ludy ceramiki wstęgowej i pucharów lejowatych. Z epoki brązu pozostały ślady kultury mierzanowickiej, przeworskiej i łużyckiej. Widoczne są również wpływy cesarstwa rzymskiego.
1262 2 października |
Pierwsza pisemna wzmianka o Charsznicy w bulli papieża Urbana IV dotycząca zatwierdzenia prawa poboru dziesięciny z Miechowa, Strzeżowa, Zagorzyc, Chyczy, Jaksic, Falniowa, Uniejowa, Charsznicy (de Karsnicza), Skaryszewa, Kaliny, Zaborza, Chełma, Gobelcho i Kłaja w diecezji krakowskiej dla klasztoru Bożogrobców w Miechowie |
1376 -1399 | Właścicielem jest Mikołaj, Miczko Głąb z Charsznicy – syn Piotraszazm.1399 |
1376 – 1409 | Charsznica jest własnością szlachecką i należy do Piotra, Piotrka, Piotrasza – brata Jaszka z Charsznicy |
1384 | W księgach ziemskich jest zapis na rzecz kmieci: Mikołaja, Jana, Błażeja i Staszka |
1384 – 1400 | W dokumentach stwierdzających prawo do dóbr charsznickich pojawia się Klemens z Charsznicy, Kluczyc, i Kwiliny herbu Lis, syn Mściwoja z Kwiliny, podkomorzy krakowski, podczaszy królowej (1387 –99) |
1384 -1400 | Część Charsznicy jest we władaniu Stachny z Wojsławic – żony Mikołaja Głąba z Charsznicy, wdowy po nim (1399), która w roku 1400 poślubiła Mikołaja z Zaborza, siostry Wojsława z Wojsławic |
1385 |
Sąd w Książu: Mikołaj z Kuczkowa ma zapłacić karę XV w sprawie z Klemensem z Karsniczy o rów i pszczoły z wyjątkiem miodu, o 9 sk bezprawnie zabranych i o siano. Tego dnia, gdy był sąd, na termin przybył wysłannik Mikołaja oznajmiając, że jego pan jest chory, potem Klemens aresztował Mikołaja pijącego w Książu. Ponadto Mikołaj ma zapłacić karę XV przeciw kmieciom tegoż Klemensa z Kluczyc, których nieprawnie oskarżał. Więcko – kmieć z Karsniczy, Piotrasz z Karsniczy przeciw Klemensowi z Karsniczy o dziedzinę. Klemens ma przedstawić sądowi dokument królewski. Andrzej z Karsniczy – syn Piotrka ma sprawę. Klemens z Karsniczy ma dać 7 grzywien pamiętnego za swoich kmieci w Kluczycach |
1385 -1388 | Trzykrotnie pojawia się zapis dotyczący Pełki – kmiecia |
1385 -1409 | Jan, Jaszek, syn Klemensa, brat Piotra ma prawo do ziemi |
1386 |
Miczko z Karsniczy przeciw Jaszkowi zw. Płaza o część Świętosława w Wierzchowisku. Franek z Makocic – domownik pana Jaszka przeciw Klemensowi z Karsniczy o 21 kop zboża i 6 groszy. Klemens z Karsniczy przeciw Piotraszowi z Karsniczy nie stawił się w sądzie o część dziedziny i Piotrasz ją pozyskuje |
1388 | Klemens z Charsznicy (!) z synem Janem oddalają roszczenia Wojciecha z Czudca (pow. pilz.) o część dziedziny w Nienaszowie |
1388 – 1389 |
11 kmieci z Charsznicy wystąpiło przeciw Piotrkowi z Charsznicy Piotrek z Karsniczy przeciw Pabianowi – kmieciowi o poranienie wołu, prosięcia i 3 świń, które okulawił |
1389 |
Kmiecie przekazują sprawę przeciw Piotrkowi z Charsznicy Ocie Tłustemu Piotrek z Charsznicy oddala roszczenia kmiecia o zboże, siano i inne sprawy |
1390 |
Prepozyt miechowski Marcin przeciw Piotrkowi z Karsniczy i jego 3. synom Wroch z Wojsławic nie stawił się przed sądem przeciw Mikołajowi z Charsznicy o kmiecia trzymanego bezprawnie przez 2 lata w 3 i pół grzywien, których od niego nie chciał odebrać Mikołaj z Charsznicy uwalnia Mikołaja Płazica z Sieciechowic ze sprawy o część dziedziny w Wierzchowisku |
1392 |
Mikołaj ze Staszowa (pow. sandomierski) jako opiekun matki Nudkioznajmia, że udzieli Ziarnie satysfakcji z połowy dziedziny w Charsznicy, od czasu, jak objęła ją jego matka Sąd najwyższy prawa niemieckiego na zamku krakowskim nakazuje Cześnikowi królowej – Klemensowi z Kwiliny, prowadzącemu spór z Ziarną przedłożyć w terminie przywileje na sołectwo w Charsznicy. Tenże Klemens ma zadośćuczynić Ziarnie i jego braciom za wszystkie szkody na część sołectwa w Charsznicy Ziarno przeciw pani Staszowskiej o czynsz i korzyści z połowy sołectwa w Charsznicy „per 8 annons gui debebant provenisse in 4 expedicionibus” |
1393 |
Mikołaj – syn pana Staszka ze Staszowa daje dług 10 grzywien Mikołajowi Ziarnie, połowę karczmy z czynszem 1 grzywny aż do czasu spłaty długu Pani Staszowska – sołtyska z Charsznicy ma dać w terminie 20 grzywien Mikołajowi i Janowi z Charsznicy za służbę wojenną i obiady, które należą do sołectwa |
1396 | Pani Staszowska ze Staszowa może komukolwiek sprzedać część sołectwa w Charsznicy |
1397 | Sąd nadworny wyrokuje, że Agnieszka – wdowa po Stanisławie Ostaszowskim ze Staszowa może sprzedać lub posiadać pozyskaną na Mikołaju z Charsznicy połowę sołectwa w Charsznicy |
1398 – 1400 | Stachna – żona Mikołaja Głąba z Charsznicy Małgorzatą – wdową po Mikołaju Piątku z Wojsławic o dziedzinę w Wojsławicach |
1399 |
Jaszek z Raszkowa wystąpił przeciw Mikołajowi Głąbiowi z Charsznicy ponieważ przekopał drogę meszną. Ciż godzą się o drogę meszną z Charsznicy do Tczycy |
1399 | Świadkowie w sprawie Stachny – wdowy po Mikołaju Głąbie z Charsznicy przeciw Piotrowi z Marcinowic zeznali, że Stachna wykupiła za swe pieniądze dziedzinę swego męża w Charsznicy i sprowadziła tu bydło z Wojsławic |
1400 |
Świadkowie Piotrasza z Charsznicy zeznają, że Stachna – wdowa po Miczku Głąbie z Charsznicy nie wykupiła za swoje pieniądze z zastawu dziedziny Piotrasza Piotr z Marcinowic pozyskuje prawem 5 grzywien i wiard (?) na Stachnie – wdowie po Mikołaju Głąbie z Charsznicy Stachna – wdowa po Mikołaju Głąbie z Charsznicy, obecnie żona Mikołaja – dziedzica Zaborza przekazuje prowadzenie sprawy mężowi przeciw Piotraszowi z Charsznicy Kmiecie pani podczaszyny Elżbiety z Charsznicy zakładają sprawę Piotrasz z Charsznicy ma zapłacić w terminie 2 kopy i 6 grzywien groszy praskich Mikołajowi z Zaborza Stachna – wdowa po Mikołaju Głąbie z Charsznicy przeciw Piotraszowi z Charsznicy o 20 grzywien długów Mikołaja 7)Małgorzata – żona Dziwisza z Wojsławic pozyskuje prawnie 60 grzywien posagu i wiana na Stachnie – wdowie po Mikołaju Głąbie z Charsznicy, w których trzyma dziedzinę w Wojsławicach Stachna – wdowa po Mikołaju Głąbie z Charsznicy przeciw Piotraszowi z Charsznicy o 20 grzywien długów po mężu Stachna – wdowa po Miczku Głąbie z Charsznicy przeciw Pietraszowi z Charsznicy o czynsze, żyto, pszenicę, jęczmień, groch, owies, 7 krów, 8 świń i konia wartego 5 grzywien Pietrasz z Charsznicy pozyskuje świadectwem świadków na swej synowej Stachnie – wdowie po Mikołaju Głąbie z Charsznicy połowę dziedziny ojcowskiej w Charsznicy Pietrasz z Charsznicy ma dać w terminie 3 grzywny synowej Stachnie, a ta ustąpi mu pół łana w Charsznicy, a jeśli jej nie da, wówczas ta będzie trzymać w zastawie pół łana Stachna – wdowa po Miczku zwanym Głąb z Charsznicy z Małgorzatą – żoną Dziwisza z Wojsławic o dziedzinę w Wojsławicach Mikołaj Zaborski obecnie z Charsznicy – pisarz ziemski krakowskiprzeciw kmieciom pani podczaszyny Elżbiety z Charsznicy o bezprawne wycięcie drzez i krzaków w jego dąbrowie należącej do Uniejowa |
Autor tekstu: Beata Badoń
Zabytki
GMINA CHARSZNICA
Charsznica, to leżąca na północnych krańcach Małopolski średnio zurbanizowana kraina o specyfice rolniczej. Zajmuje teren 78,28 km2 i obejmuje zasięgiem administracyjnym 18 sołectw. Zamieszkuje ją nieco ponad 7,5 tys. pracowitych ludzi, co stanowi ok. 16% mieszkańców powiatu miechowskiego. Znana w kraju i zagranicą przede wszystkim z dużej produkcji warzyw oraz uprawy i przetwórstwa kapusty, rozwijającej się przedsiębiorczości, stale rozbudowującej się infrastruktury technicznej oraz pracowitych ludzi; istniejący przemysł związany jest z obsługą rolnictwa i zaplecza przechowalniczego. Od 1998 r. rozpoznawalna w kraju i zagranicą jako „kapuściana stolica Polski”. Honorowymi władcami kapuścianej krainy są elekcyjni królowie kapusty, obierani w drugi weekend września każdego roku spośród przodujących producentów i eksporterów kapusty. Siedzibą Gminy Charsznica jest miejscowość Miechów-Charsznica.
Planując przyjazd do Charsznicy, nie należy szukać jej w granicach powiatowego miasta Miechów, ponieważ Miechów-Charsznica nie jest dzielnicą Miechowa, a odrębną miejscowością z własną historią i tradycją!
Panuje spore zamieszanie w nazewnictwie. W 1885 r. Charsznica, jako osada kolejowa pn. Stacja Charsznica zbudowana na terenach majątku ziemskiego Charsznica na potrzeby stacji towarowo-osobowej dla odległego o 8 km miasteczka Miechów, przyjęła nazwę Miechów-Charsznica. Jeszcze większe zamieszanie powstało po II wojnie światowej, kiedy to dla usystematyzowania zaczęto używać samej urzędowej nazwy Charsznica dla obu przysiółków, podczas gdy mieszkańcy przez parę ostatnich dekad zwyczajowo dzielili uprzemysłowioną Charsznicę na M. Charsznicę, czyli Miasto Charsznica (obecnie Miechów-Charsznica), przypisując jej ambicjonalnie funkcje miasta i na rolniczą Charsznicę Wieś (obecnie Charsznica). Paradoks polegał na tym, że obie miejscowości były wsiami. Po decyzjach administracyjnych w 2004 r. i dla celów statystycznych powrócono do historycznej nazwy Miechów-Charsznica dla osady zlokalizowanej wokół stacji PKP i Urzędu Gminy w Charsznicy. Nazwa Charsznica przypisana jest zaś jedynie do obszaru określanego uprzednio wsią.
W naszej okolicy jest wiele miejsc do zwiedzenia i obejrzenia. Kilka z nich przedstawiamy.
Tczyca
Kościół parfialny pw. Św. Idziego
Ołtarz Główny w Kościele pw. Św. Idziego
Grota z Kapliczką
Uniejów
Kościół parafialny pw. Św. Wita
Chrzcielnica Kamienna z krzyżem Bożogrobców
Uniejów – Parcela
Kopiec Czterdziestu jeden żołnierzy
Chodów
Stara Kapliczka
Rzeźba cmentarna
Tunel
Najdłuższy tunel kolejowy
Szarkówka
Kapliczka w kształcie Obelisku